Crowdfunding pożyczkowy dla firm i inwestorów

Crowdfunding to zdobywająca coraz większą popularność forma finansowania różnego rodzaju przedsięwzięć i projektów. Ze swego rodzaju mody szybko ewoluuje w kierunku istotnego źródła pieniędzy dla firm i sposobu zarabiania przez inwestorów, uzupełniającego tradycyjne drogi przepływu kapitału.

Crowdfunding, czyli pozyskiwanie finansowania dla różnego rodzaju przedsięwzięć, realizowane w formie zbiórek organizowanych przez wyspecjalizowane platformy, to stosunkowo nowy, ale szybko zdobywający popularność sposób wspierania ciekawych inicjatyw oraz użytecznych projektów, także biznesowych. Co prawda fani społecznościowego finansowania jego początków dopatrują się nawet w XVII wieku, jednak we współczesnej formie crowdfunding znany jest na świecie od kilkunastu lat. W Polsce obecny jest od kilku. Początkowo społecznościowe zbiórki sprowadzały się do wspierania inicjatyw charytatywnych, sportowych, działań artystycznych takich, jak na przykład wydanie płyt, książek, gier komputerowych czy realizacja filmów. Później również finansowanie prac projektowych a następnie wytwarzania produktów lub usług. Stopniowo crowdfunding ewoluował od bezinteresownego wspierania projektów, czyli typowego sponsoringu, poprzez model, w którym w zamian za wkład finansowy uzyskiwano prawo do otrzymania produktu lub korzystania z usługi, po finansowanie przedsięwzięć typowo biznesowych w celu osiągnięcia określonych korzyści. Ta ostatnia forma rozwija się najbardziej dynamicznie i zaczyna zyskiwać coraz istotniejsze znaczenie w rozwoju nowoczesnej gospodarki, w szczególności innowacyjnych firm, znajdujących się we wczesnej fazie rozwoju. W tym zakresie crowdfunding skutecznie konkuruje z funduszami typu venture capital i private equity. Pełni także w coraz większym zakresie rolę uzupełniającą wobec bankowego źródła finansowania małych i średnich firm.

Według szacunków amerykańskiej platformy Crowdfunder, dynamiczny wzrost finansowania startupów w Stanach Zjednoczonych z wykorzystaniem crowdfundingu rozpoczął się w latach 2012-2013, skutecznie konkurując pod względem wartości projektów z działalnością aniołów biznesu i zbliżając się skalą do przedsięwzięć typu venture capital. Także w pozostającej zwykle w tyle za technologicznymi i finansowymi nowinkami Europie, szybko rośnie zainteresowanie crowdfundingiem. Przy okazji prac nad koncepcją Unii Rynków Kapitałowych, Komisja Europejska dostrzegła rolę crowdfundingu jako alternatywnego źródła finansowania małych innowacyjnych firm i umieściła tę formę w planie dotyczącym wdrażania Unii Rynków Kapitałowych. Według korespondencji PAP z maja 2015 r., poświęconej prezentacji raportu Komisji Europejskiej dotyczącej finansowania startupów, Jonathan Hill, komisarz Unii Europejskiej do spraw stabilności finansowej, usług finansowych i Unii Rynków Kapitałowych, zaakcentował wolę wspierania rozwoju crowdfundingowego modelu finansowania przedsiębiorców, startupów oraz małych i średnich firm, z uwagi na jego lokalny charakter. Pozostawił jednocześnie kwestie regulacji tej działalności w kompetencji poszczególnych państw. Z opublikowanego przy tej okazji raportu wynikało, że wartość kapitału zebranego dzięki crowdfundingowi w Unii Europejskiej zwiększyła się z 1,6 mld euro w 2014 r. do 4,2 mld euro rok później.

Finansowanie przedsięwzięć biznesowych odbywa się z reguły w formie crowdfundingu udziałowego bądź dłużnego. W pierwszym przypadku inwestorzy udzielający finansowania, w zamian za udostępnienie kapitału firmie, obejmują w niej udziały lub akcje. Stają się więc jej współwłaścicielami, licząc na udział w zyskach lub wzrost wartości udziałów wraz z rozwojem przedsięwzięcia. Istotą crowdfundingu dłużnego jest udzielanie firmom pożyczek przez inwestorów na ściśle określonych warunkach. Na świecie pod względem wartości udzielonego finansowania zdecydowanie przeważa crowdfunding pożyczkowy. Każda z tych form ma określone zalety i wady oraz swoich zwolenników. W przypadku polskiego crowdfundingu nie ma wiarygodnych danych, jednak wnioskując z liczby działających platform oraz podawanych przez nie informacji, dominuje finansowanie udziałowe.

Działająca od początku 2019 r. platforma Crowdy jest jednym z pionierów crowdfundingu dłużnego. Platformy pełnią rolę podobną do „słupa ogłoszeniowego”, czyli umożliwiają kojarzenie firm poszukujących finansowania z podmiotami, głównie inwestorami indywidualnymi, gotowymi użyczyć im kapitału. Oferują przy tym efektywne narzędzia informatyczne służące temu celowi oraz dodatkowe usługi marketingowe i public relations. Z finansowaniem udziałowym wiąże się większy poziom niepewności i ryzyka. Niepewność dotyczy zarówno przyszłych korzyści inwestora, a więc udziału w zyskach, wzrostu wartości udziałów lub akcji, jak i czasu trwania inwestycji, który jest nieokreślony. Zakończenie inwestycji poprzez sprzedaż udziałów jest zwykle dość trudne ze względu na konieczność znalezienia chętnych do ich odkupienia. Rynek wtórny udziałów lub akcji nie będących w obrocie giełdowym jest bardzo ograniczony. W przypadku niepowodzenia przedsięwzięcia, czyli niewypłacalności firmy, inwestor traci zwykle cały zaangażowany kapitał. W przypadku pożyczki jest ściśle określony termin jej zwrotu oraz precyzyjnie ustalone wynagrodzenie inwestora czyli odsetki, jakie otrzymuje. Dodatkowo ryzyko utraty kapitału jest zdecydowanie mniejsze, dzięki standardowo ustanawianym zabezpieczeniom spłaty takim, jak na przykład hipoteka, zastaw, weksel, poręczenie czy notarialne oświadczenie pożyczkobiorcy o poddaniu się egzekucji komorniczej.